همزمان با شروع ماه محرم مراسم عزاداری در شهرهای مختلف سیستان و بلوچستان برگزار می شود.
محرم از راه رسیده و مردم با پوشیدن رخت عزا و برافراشتن بیرق‌های مشکی در معابر و مساجد در سوگ سرور و سالار شهیدان خود را شریک می‌دانند. هیئت‌هایی که به منظور عزاداری برای امام حسین(ع) از مساجد خارج می‌شوند حال و هوایی مذهبی به شب‌های استان داده‌اند.
گرامیداشت ایام عزاداری تاسوعا و عاشورای حسینی ارادت مردم به اهل بیت(ع) را نشان می‌دهد که زنده نگه داشتن آیین‌های محرم و باشکوه برگزار شدن آن در هر سال به همین مردم بستگی دارد به طوری که اگر مردم برای خدمت در هیئت‌های عزاداری و برپایی مراسمات محرم و صفر مثل گذشته تلاش نمی‌کردند چه بسا که برخی از آداب و رسوم این ماه به کلی تاکنون منسوخ شده بود.
عزاداری‌های مختلف به دلیل وجود اقوام گوناگون در سیستان و بلوچستان
دلیل برپایی آیین‌های محرم و عزاداری برای سرور و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین(ع) زنده نگه داشتن ارزش‌های قیام عاشورا است اما با توجه به تغییر شرایط جامعه در طول قرن‌ها برخی از آداب و رسوم ماه محرم به کلی تغییر و برخی نیز به کلی از بین رفته است که سیستان و بلوچستان هم از این قضیه مستثنا نیست اما اکثر مردم با بهره‌گیری از سنت‌های محلی و بومی تلاش کردند تا عزاداری ماه محرم را به سبک و سیاق پدرانشان برگزار کنند و تغییر چشمگیری در آن ایجاد نسازند.
با توجه به اینکه در استان سیستان و بلوچستان اقوام مختلفی زندگی می‌کنند به همین دلیل حسینیه‌های مختلفی در آن به چشم می‌خورد که با توجه به فرهنگ و آداب و رسوم، نوع نذورات آن‌ها نیز با یکدیگر متفاوت است.
نوحه‌خوانی، سینه‌زنی، زنجیرزنی، شبیه‌خوانی، تعزیه‌خوانی، خواندن زیارت عاشورا، برگزاری مجالس روضه در منازل و غیره از جمله آیین‌های معمول مردم سیستان و بلوچستان در ایام محرم به شمار می‌رود.
با توجه به نزدیک شدن به شب‌ها و روزهای تاسوعا و عاشورای حسینی تکیه‌ها و حسینیه‌های مختلف پذیرای عزاداران هستند که از ابتدای ماه محرم دسته‌ها و هیئت‌های سینه‌زنی و زنجیرزنی در خیابان‌های سراسر سیستان و بلوچستان شروع به فعالیت می‌کنند.
آیین‌های سوگواری از روز اول ماه محرم در استان سیستان و بلوچستان آغاز و تا پایان روز عاشورا با مراسم ویژه شام غریبان ادامه دارد مراسمات عزاداری برای امام حسین(ع) در شهرهای زاهدان و شهرهای شمال استان که بیشترین ساکنان شیعه را دارند بیش از دیگر شهرستان‌ها به چشم می‌خورد.
البته این عزاداری‌ها مختص شیعیان سیستان و بلوچستان نیست بلکه بسیاری از زنان و مردان اهل تسنن نیز در ایام سوگواری سرور و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین(ع) به عزاداری می‌پردازند و از برگزاری مراسمات عروسی و جشن خودداری می‌کنند.
شووی‌خوانی ریشه در تمدن سیستان دارد
«شووی‌خوانی» یا همان تعزیه‌خوانی یکی از رسم‌هایی که ریشه در تمدن این خطه دارد و به صورت روز شمار در سیستان اجرا می‌شود از این رو شبیه‌خوانان هر روز از روزهای ماه محرم را به یکی از یاران امام حسین(ع) اختصاص می‌دهند.
مراسم تعزیه‌خوانی با صدای طبل یک نفر از این گروه به مردم اطلاع داده می‌شود تا در صحنی که به این منظور تهیه شده جمع شوند و پس از آن تعزیه‌خوان‌ها شروع به خواندن مرثیه‌های خود می‌کنند می‌توان گفت اکثر لوازم و تجهیزات این مراسم از نذورات خود مردم تهیه می‌شود.
در ایام ماه محرم و صفر زنان سیستانی از اصلاح سر و صورت خود پرهیز می‌کنند و با پوشیدن لباس سیاه با حضرت زینب(س) در این عزاداری خود را شریک می‌دانند همچنین اکثر زنان سیستانی در مکان زیارتی به نام «بی بی دوست» در روزهای تاسوعا و عاشورای حسینی نذورات خود را ادا می‌کنند.
